Άρθρο Μ. Χατζηγάκη στα «ΝΕΑ»

Γράφει ο/η

newsroom

Άρθρο στην Αθηναϊκή εφημερίδα «Τα ΝΕΑ» δημοσίευσε ο Μικέλης Χατζηγάκης σχετικά με το νέο οικονομικό τοπίο που αναδύεται στον κόσμο μετά την κρίση. Ο Χατζηγάκης μιλάει για πιθανή ιδεολογική στροφή του παγκόσμιου οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης. Το άρθρο έχει τίτλο «το τέλος του οικονομικού φιλελευθερισμού;» και το παραθέτουμε αναλυτικά παρακάτω.

«Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ρίτσαρντ Πάρκερ συνήθιζε να λέει πως κάθε 40-50 χρόνια ο κόσμος αλλάζει κυρίαρχη οικονομική ιδεολογία και πρότυπα. Με βάση αυτή την οπτική, σήμερα ίσως να φτάνουμε στο τέλος του οικονομικού φιλελευθερισμού που εγκαθίδρυσε την δεκαετία του 80’ ο Ρέιγκαν και η Θάτσερ. Όπως το 80’ ο κόσμος έκανε την στροφή από τον κευνσιανισμό που εγκαθιδρύθηκε λίγο πριν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Η σημερινή αμφισβήτηση του οικονομικού φιλελευθερισμού – όπως υποστηρίζεται – γίνεται σε τρεις, τουλάχιστον, άξονες: στο φορολογικό, στο ρόλο και την παρέμβαση του κράτους, και στο ανοιχτό εμπόριο μέσω μιας παγκοσμιοποιημένης αγοράς.

Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φιλελευθερισμού επιτάσσει χαμηλή φορολογία. Τα προηγούμενα χρόνια, ωστόσο, η έμφαση δόθηκε στην μείωση των φόρων στο κεφάλαιο και στην περιουσία και ελάχιστα στα εισοδήματα. Αυτή η πολιτική βοήθησε αυτούς που ήδη είχαν κεφάλαιο και περιουσία να την πολλαπλασιάσουν πολύ ταχύτερα από τους μισθωτούς. Πράγματι τις δεκαετίες μετά το 80’ είχαμε μεγάλη ανάπτυξη παγκοσμίως, αλλά αυτή έγινε ανισομερώς. Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών γιγαντώθηκε. Η ανισότητα εκτινάχθηκε στα ύψη και δημιουργήθηκαν κοινωνίες δύο και τριών ταχυτήτων. Για αυτό και σήμερα ο διάλογος για ένα δίκαιο και προοδευτικό φορολογικό σύστημα είναι στο επίκεντρο.

Το δεύτερο σκέλος αφορά τον ρόλο του κράτους. Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες η φιλοσοφία για τον ρόλο του κράτους συμπυκνώνεται σε αυτό που είχε πει ο Ρέιγκαν: «μικρότερο κράτος ίσον καλύτερο κράτος». Από το 80’ και μετά το ένα κράτος μετά το άλλο στον Δυτικό κόσμο άρχισε να ιδιωτικοποιεί κρατικές επιχειρήσεις και να περικόπτει κρατικές δραστηριότητες. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η πολιτική ήταν σωστή καθώς το κράτος δεν μπορεί να έχει ρόλο επιχειρηματία. Και δεν μπορεί να έχει ρόλο επιχειρηματία για δύο λόγους: πρώτον, γιατί δεν διαθέτει την τεχνογνωσία και, δεύτερον, γιατί νοθεύει τον ανταγωνισμό. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και τομείς που το κράτος οφείλει να έχει ρόλο και παρέμβαση, δίπλα στην ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως στους ευαίσθητους τομείς της υγείας, της παιδείας, και της γεωργίας.

Τέλος, η λογική ότι το ανοιχτό εμπόριο μέσω μιας παγκοσμιοποιημένης αγοράς θα βοηθήσει τις δυτικές οικονομίες φτάνει στα όρια της. Όλο και περισσότεροι πολίτες και πολιτικοί – κατά την γνώμη μου λανθασμένα – αποδίδουν την οικονομική ανισότητα και την εκτόπιση της παραγωγής από τις χώρες τους στην παγκοσμιοποίηση. Αυτή η εξήγηση είναι απλοϊκή και ελλοχεύει κινδύνους. Παρόλα αυτά το «κίνημα» κατά της παγκοσμιοποίησης εξαπλώνεται και γιγαντώνεται μέρα με την μέρα.

Έφτασε, άραγε, ο οικονομικός φιλελευθερισμός στο τέλος του; Δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει. Όμως, είναι πλέον ξεκάθαρο πως η έμφαση δίνεται περισσότερο στην κατανομή του πλούτου και λιγότερο στην δημιουργία του. Όπως, επίσης, οι κυβερνήσεις εστιάζουν στο «καλύτερο κράτος» όχι στο μικρότερο κράτος. Ίσως αποδειχθεί πως η σημερινή κρίση του κορωνοιού ήταν η «μαμή» της ιστορίας για την αλλαγή του κυρίαρχου ιδεολογικού μοντέλου των τελευταίων 40 ετών στη Δύση».