Διπλά εγκαίνια για Μουσείο Τσιτσάνη και Οθωμανικά Λουτρά παρουσία εκπροσώπων αρχών και κορυφαίων καλλιτεχνών

Γράφει ο/η

newsroom

«Κλείδωσαν» για τις 20 Ιουνίου τα εξ αναβολής εγκαίνια του Μουσείου Τσιτσάνη και των Δίδυμων Οθωμανικών Λουτρών από τον δήμο Τρικκαίων, με μεγάλη συναυλία από τους Γιώργο Νταλάρα και Γλυκερία. Από τη δημοτική αρχή, αναφέρουν ότι είναι πιθανή και η έλευση στα εγκαίνια τόσο της προέδρου της δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου όσο και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Στην τελετή των εγκαινίων θα παραβρεθεί και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δεδομένου ότι εκτός από το Μουσείο Τσιτσάνη που λειτουργεί στον πρώτο όροφο του συγκροτήματος των παλαιών Φυλακών της πόλης, θα εγκαινιαστεί και το ισόγειο των Δίδυμων Οθωμανικών Λουτρών.

Το δίδυμο οθωμανικό λουτρό του 16ου αιώνα, ένα μοναδικό σημείο αναφοράς πλέον για τα Τρίκαλα και το οποίο παρέμενε θαμμένο για έναν ολόκληρο αιώνα στις παλιές φυλακές των Τρικάλων, οι οποίες λειτούργησαν από το 1893 μέχρι και το 2006, αναδείχθηκε και αποκαταστάθηκε και είναι πλέον επισκέψιμο.

Οι εργασίες ανάδειξης ξεκίνησαν από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων το 2011 με αφορμή την προβλεπόμενη χρήση του κτιρίου από τον δήμο Τρικκαίων ως Κέντρο Έρευνας – Μουσείο Βασίλης Τσιτσάνης. Ήταν τότε που εν μέσω κρίσης, η δημοτική αρχή του Χρήστου Λάππα κατάφερε να εντάξει το έργο σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Υπενθυμίζεται ότι κατά την τότε διαβούλευση, υπήρχαν σκέψεις ακόμη και για γκρέμισμα των παλαιών φυλακών το κτήριο των οποίων έκρυβε ένα ιστορικό μνημείο όπως είναι τα οθωμανικά λουτρά.

Οι εργασίες στο κτιριακό συγκρότημα και στον περιβάλλοντα χώρο πραγματοποιήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων με υπεύθυνη την προϊσταμένη της, Κρυσταλλία Μαντζανά και οδήγησαν στην ταύτιση του ισογείου τμήματος των παλαιών φυλακών με το δίδυμο οθωμανικό λουτρό, που αποτυπώνεται σε παλαιό τοπογραφικό διάγραμμα της πόλης.

Οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου διήρκεσαν δύο χρόνια. Το οθωμανικό λουτρό αποτελούσε μέρος συγκροτήματος κτιρίων που ίδρυσε τον 16ο αι. ο Οσμάν Σαχ, οθωμανός διοικητής του Σαντζακίου της Θεσσαλίας.

Ιστορικά

Το οθωμανικό λουτρό αποτελούσε μέρος συγκροτήματος κτιρίων που ίδρυσε ο Οθωμανός διοικητής του Σαντζακιού της Θεσσαλίας Οσμάν Σαχ τον 16° αιώνα. Το σύνολο περιελάμβανε και άλλα κοινωφελή κτίρια (ιεροσπουδαστήριο-μεντρεσές, πτωχοκομείο, γηροκομείο, χάνι) μαζί με το τέμενος, γνωστό και ως Κουρσούμ Τζαμί, έργο του σημαντικού αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν. Σύμφωνα με γραπτές πηγές, το τέμενος λειτουργούσε ήδη κατά τα έτη 1566/67.

Στην ίδια περίοδο τοποθετείται και η κατασκευή του λουτρού, το οποίο αναφέρεται ανάμεσα στα κληροδοτήματα του Οσμάν Σαχ, το 1571. Οι μνημειώδεις είσοδοι, ο τονισμός των ψυχρών χώρων και η συμμετρική του διάταξη, καθώς και το γεγονός ότι το λουτρό ανήκει στο ίδιο οικοδομικό συγκρότημα με το Κουρσούμ Τζαμί, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι και το λουτρό σχεδιάστηκε από τον Σινάν.

Η χρήση του λουτρού και η διάταξη των χώρων

Τα διπλά ή δίδυμα λουτρά, ήταν κατασκευασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να τα επισκέπτονται ταυτόχρονα άνδρες και γυναίκες. Το κτήριο στα Τρίκαλα είχε δύο κύριες εισόδους, μια στα νότια, για το ανδρικό λουτρό, και μία στα βόρεια, για το γυναικείο. Τα δύο τμήματα διατάσσονται συμμετρικά κατά μήκος δύο παραλλήλων μεταξύ τους αξόνων κατά τη διεύθυνση Δ-Α, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους, και χωρίζονται σε τρεις συνεχόμενους χώρους, τον ψυχρό, τον χλιαρό και τον θερμό, που αντιστοιχούν στα τρία στάδια της διαδικασίας του λουτρού.

Ο τρόπος λειτουργίας

Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που σώζονται στην ανατολική πλευρά του κτηρίου, περιλαμβάνουν τον χώρο της εστίας, τις δεξαμενές νερού και αγωγούς τροφοδοσίας και απομάκρυνσης του νερού.

Η φωτιά, που θέρμαινε το καζάνι στον χώρο της εστίας, είχε ως συνέπεια την παραγωγή ζεστού καπνού, ο οποίος διοχετευόταν κάτω από τα δάπεδα των θερμών και χλιαρών χώρων. Το νερό και ο ατμός κυκλοφορούσαν σους θερμούς και χλιαρούς χώρους του λουτρού με πήλινους αγωγούς κατά μήκος των τοίχων.

Οι ψυχροί χώροι του λουτρού

Η είσοδος γίνεται από μια μεγάλη αίθουσα υποδοχής, τον ψυχρό χώρο, όπου προετοιμάζονται οι λουόμενοί: γδύνονται στους θαλάμους και ο υπεύθυνος του λουτρού τους εφοδιάζει με πετσέτες και ειδικά ξύλινα τσόκαρα.

Στην αίθουσα αυτή επιστρέφει ο λουσμένος όταν ολοκληρώνεται η διαδικασία του λουτρού με ανάπαυση, ροφήματα και κεράσματα, δίπλα στα δροσερά και ήρεμα νερά του συντριβανιού.

Με τη μετατροπή του κτιρίου σε φυλακές και την κατεδάφιση των θόλων, διασώθηκαν λίγα χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως η βάση του κυκλικού συντριβανιού στο μέσο και οι περιμετρικοί κτιστοί πάγκοι, καθώς και ίχνη της στήριξης των ξύλινων θαλάμων αποδυτηρίων στους τοίχους.