Στο τέλος μιας 27χρονης πορείας

Γράφει ο/η

newsroom

Στη λίμνη που ενώνει την Ελλάδα, την ΠΓΔΜ και την Αλβανία, υπογράφηκε την Κυριακή η συμφωνία Τσίπρα – Ζάεφ για το ονοματολογικό της ΠΓΔΜ.

Ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε λίγο μετά τις 10:30 το πρωί στο παραλίμνιο χωριό Ψαράδες, μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, τον ειδικό απεσταλμένο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Μάθιου Νίμιτς, την αντιπρόεδρο της Κομισιόν και Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, τον επίτροπο της ΕΕ αρμόδιο για τη Διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν και την εκπρόσωπο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γουτιέρες, Ροζμαρί Ντι Κάρλο, αναπληρώτρια γ.γ. για Πολιτικές Υποθέσεις.

Από την απέναντι πλευρά έφτασε στους Ψαράδες ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, με σκάφος μέσω της λίμνης λίγο μετά τις 11 το πρωί της Κυριακής.

Είναι αξιοσημείωτο τα παρατεταμένα χειροκροτήματα με τα οποία υποδέχτηκαν τις δύο αντιπροσωπείες οι παριστάμενοι στην τελετή.

Στις 11:11 ξεκίνησε η τελετή της υπογραφής της συμφωνίας με ομιλία του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ο οποίος τόνισε απευθυνόμενος στο πρωθυπουργό της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ ότι «αφήνουμε πίσω 25 χρόνια άγονης διένεξης, καθώς στη συμφωνία καθρεπτίζονται οι ψυχές των δύο λαών».

Μετά την ομιλία του έλληνα πρωθυπουργού πήρε τον λόγο ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ ο οποίος ήταν πολύ συγκινημένος. Ο κ. Ζάεφ τόνισε ότι σήμερα θέτουμε τέλος σε ένα πρόβλημα δεκαετιών.

Μετά το τέλος των ομιλιών των δύο Πρωθυπουργών οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της πΓΔΜ Νίκος Κοτζιάς και Νίκολα Ντιμιτρόφ υπέγραψαν την ιστορική συμφωνία για τη λύση του μακεδονικού προβλήματος.

Στη συνέχεια και αφού τη συμφωνία την υπέγραψε και ο ειδικός διαμεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών ο κ. Νίμιτς χαιρέτησε τη συμφωνία.

Μετά το τέλος της τελετής υπογραφής της συνφωνίας οι δύο αντιπροσωπείες και οι ξένοι αξιωματούχοι επιβιβάστηκαν σε σκάφη και πέρασαν απέναντι όπου ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ παραθέτει γεύμα στο Οτέσοβο.

Στο έδαφος της πΓΔΜ οι εντιπροσωπείες έφτασαν στις 12:45 και μετά την αναμνηστική φωτογραφία η επίτροπος Εξωτερικών και Ασφάλειας της ΕΕ κυρία Μογκερίνι έκανε μια μικρή δήλωση λέγοντας ότι «είναι μία πολύ καλή ημέρα για τις δύο χώρες, την ΕΕ, την Ευρώπη και τα Βαλκάνια».

Δήλωσε η Επίτροπος «είναι μια πάρα πολύ καλή ημέρα και για τις δύο χώρες, μια πάρα πολύ καλή ημέρα για την ΕΕ, την Ευρώπη εν συνόλω και τα Βαλκάνια φυσικά» δήλωσε από το Οτέσεβο, στην ΠΓΔΜ η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι.
«Θυμάμαι πάρα πολύ καλά τα πρώτα βήματα αυτών των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών που θα ήθελα να συγχαρώ για την άρτια εργασία τους. Πολλοί άνθρωποι στέκονταν απέναντι στην πιθανότητα επίτευξης μιας κοινά αποδεκτής συμφωνίας, αλλά τελικά τα καταφέραμε χάρη στην αφοσίωση, στη δέσμευση, στο σθένος και στην ηγεσία καθώς και στην ελπίδα που εξέφρασαν οι πρωθυπουργοί και οι υπουργοί Εξωτερικών καθ’ όλη την διάρκεια της διαδικασίας» είπε η κ. Μογκερίνι, προσθέτοντας:
«Η ΕΕ και εμείς οι δύο ήμασταν σύντροφοι αυτής της προσπάθειας και είμαστε εδώ, πρώτα απ’ όλα, για να ευχαριστήσουμε τις δύο πλευρές διότι μας έκαναν περήφανους ως Ευρωπαίους μέσω της δικής τους ικανότητας δια της διπλωματίας και του διαλόγου να βρουν μια κοινά επωφελή λύση για αμφότερες τις πλευρές, μια λύση σε ένα πρόβλημα που διαιωνιζόταν για κάποιες δεκαετίες και επιπλέον ήταν ένα αγκάθι για την Βαλκανική Χερσόνησο»

Ιστορική μέρα

Η 12η Ιουνίου είναι μια ημέρα ιστορική από κάθε άποψη. Όπως τονίζει η Καθημερινή, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ζόραν Ζάεφ, πρωθυπουργοί Ελλάδας και ΠΓΔΜ, είναι οι πρώτοι ηγέτες των κρατών τους που, έπειτα από 27 χρόνια, κατόρθωσαν να κάνουν ένα πρώτο ουσιαστικό βήμα για την επίλυση μιας από τις καταγεγραμμένες διενέξεις του ΟΗΕ. Οι 20 σελίδες της τελικής συμφωνίας ανάμεσα σε Αθήνα και Σκόπια μπορεί να κριθεί ποικιλοτρόπως, συνιστά, ωστόσο, αποτέλεσμα έντονων διεργασιών και διαπραγματεύσεων των τελευταίων έξι μηνών, με πρωταγωνιστές τους δύο υπ. Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά και Νίκολα Ντιμιτρόφ, και των εργωδών προσπαθειών του βετεράνου Αμερικανού διπλωμάτη και προσωπικού απεσταλμένου του γ.γ. του ΟΗΕ για το ονοματολογικό, Μάθιου Νίμιτς. Αν και οι συζητήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές ήταν ιδιαίτερα εντατικές, ουκ ολίγες φορές το Βερολίνο, η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες (με αυτή τη σειρά προτεραιότητας) παρενέβησαν ώστε να ξεπεραστούν οι διαφορές και να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις.

Η γεωπολιτική διάσταση του θέματος δεν είναι διόλου αμελητέα, ιδιαίτερα αν υπολογιστεί ότι η ΠΓΔΜ αποτελεί μικρή αλλά κρίσιμη χώρα για τις ισορροπίες στην περιοχή. Προφανής στόχος της συμφωνίας είναι αφενός η ομαλοποίηση των σχέσεων της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ, αφετέρου η ένταξη της πολυεθνοτικής βαλκανικής χώρας στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε.

Αν και το κείμενο της συμφωνίας είναι έτοιμο, τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώσπου να θεωρηθεί οριστική είναι αρκετά και όχι πάντα βέβαια. Η μόνη βέβαιη προοπτική για την ΠΓΔΜ αυτή τη στιγμή είναι η πρόσκληση του ΝΑΤΟ στις 11 Ιουλίου. Θα έχει προηγηθεί η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. στις 28 Ιουνίου, όπου, θεωρητικά, η ΠΓΔΜ θα πρέπει να λάβει ημερομηνία ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Δεδομένου ότι πολλές χώρες έχουν μεγαλύτερες (Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο) ή μικρότερες (Ισπανία και Φινλανδία) ενστάσεις για το ενταξιακό πακέτο που θα κριθεί τον Ιούνιο (ΠΓΔΜ – Αλβανία), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να πιέσει για αλλαγή της στάσης αυτής. Πρακτικά, η Επιτροπή επιχειρεί να αποσυνδέσει τις δύο υποψηφιότητες, ώστε να μπορούν να κριθούν ξεχωριστά και όχι ως πακέτο. Κάτι τέτοιο εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει βοηθητικά για την ΠΓΔΜ, καθώς οι περισσότερες ενστάσεις αφορούν την Αλβανία. Και σε αυτή τη διαδικασία, πάντως, υπάρχουν σκόπελοι, καθώς η Ιταλία επιθυμεί την έναρξη της ενταξιακής πορείας της Αλβανίας και πιέζει ποικιλοτρόπως προς αυτή την κατεύθυνση.

Σε κάθε περίπτωση, κρίσιμη θα είναι η συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. στις 25 Ιουνίου, όπου θα φανεί αν υπάρχει δυνατότητα προώθησης μιας τέτοιας ρύθμισης, την οποία, προφανώς, η Ελλάδα θα στηρίξει.

Η 28η Ιουνίου είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τον κ. Ζάεφ, στη μαραθώνια προσπάθεια που θα πρέπει να κάνει ώστε να κερδίσει το δημοψήφισμα, το οποίο αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην ΠΓΔΜ στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου. Παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, ο βασικός φόβος των Ευρωπαίων, ιδιαίτερα των Γερμανών και βεβαίως των Αυστριακών, οι οποίοι έχουν παραδοσιακά συμφέροντα στα Βαλκάνια, δεν είναι τόσο η επιρροή των Ρώσων όσο οι επιθετικές κινήσεις επέκτασης των Τούρκων.

Ενα από τα επιτεύγματα που παρουσιάζει ο κ. Ζάεφ για τον ένα χρόνο του στην πρωθυπουργία είναι η αύξηση των επενδύσεων. Σχεδόν οι μισές επενδύσεις (περί το 45%) που έχουν γίνει στην ΠΓΔΜ τα τελευταία χρόνια είναι από την Τουρκία. Αν διανοηθεί κάποιος το πόσο μικρό είναι το μέγεθος της οικονομίας της ΠΓΔΜ (περί τα 9 δισ. ευρώ), αντιλαμβάνεται ότι η Αγκυρα, με σχετικά λίγα χρήματα, παγιώνει την παρουσία της σε μια περιοχή όπου άλλοτε δεν είχε ιδιαίτερο συμφέρον. Το πρόβλημα για την ηγεσία της ΠΓΔΜ δεν είναι τα χρήματα των Τούρκων, αλλά οι πιέσεις που τα συνοδεύουν. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, ο πρέσβης της Τουρκίας στα Σκόπια ζητούσε στην κεντρική πλατεία της πόλης το κλείσιμο των σχολείων που η Αγκυρα θεωρεί «γκιουλενικά», παροτρύνοντας τους γονείς να πάρουν τα παιδιά τους από αυτά τα ιδρύματα.

Παραινέσεις, οι οποίες έγιναν εν πολλοίς δεκτές. Η επιτυχία ή μη της ευρωατλαντικής πορεία της ΠΓΔΜ θα κρίνει, εν ολίγοις, όχι μόνο το όνομα της χώρας, αλλά και αν θα μεταβληθεί σε λίγα χρόνια σε ένα κύτταρο αστάθειας, επικίνδυνο για όλη την περιοχή.